NRC-journalist Oscar Vermeer werpt in een recent artikel en een podcast licht op oplossingen voor de groeiende personeelstekorten in de Nederlandse zorgsector. Hij noemt onder andere meer mantelzorg en het verdelen van de zorgdruk. Een cruciale, maar vaak over het hoofd geziene kans, is het uitbreiden van de contracten van het huidige zorgpersoneel om hun potentieel beter te benutten.
24 januari 2024
Contractuitbreiding is een belangrijke oplossing voor de tekorten
De zorgsector in Nederland blinkt uit in deeltijdwerk. 71% van de 1,4 miljoen zorgmedewerkers werkt parttime en de gemiddelde contractgrootte is 24,5 uur per week volgens het CBS. Dit terwijl de sector nu al een tekort heeft van 4% (ongeveer 56.000 medewerkers). Dit tekort zal naar verwachting binnen tien jaar verdubbelen (naar circa 137.000 medewerkers). Bron: CBS
Een belangrijke oplossing is contractuitbreiding: het vergroten van het aantal uren dat zorgmedewerkers werken. Uit onderzoek van stichting Het Potentieel Pakken (HPP) onder meer dan 6000 zorgmedewerkers blijkt dat ruim 40% hiervoor openstaat. De belangrijkste redenen zijn “werkplezier” en “het moet voldoende lonen”.
Belangrijke voordelen
Contractuitbreiding heeft veel voordelen, zowel voor de zorgmedewerkers als voor de zorgorganisaties. Het leidt tot meer continuïteit en kwaliteit van zorg, meer werkplezier en tevredenheid, minder verzuim en verloop, aantrekkelijker werkgeverschap, en het verminderen van financiële kwetsbaarheid van medewerkers.
Iedereen die werkt in de zorg moet zijn of haar potentieel optimaal kunnen benutten. Werkgevers kunnen en moeten dit mogelijk maken. Contractuitbreiding is een effectieve manier om talent binnen organisaties optimaal in te zetten, wat kan bijdragen aan het oplossen van personeelstekorten.
Het gesprek wordt niet gevoerd
Er is potentieel, maar dit blijft vaak onbenut. Niet door onwil van het zorgpersoneel, maar door de beperkte mogelijkheden om contracten uit te breiden. De gevolgen zijn groot. Ongezonde roosters maken het moeilijk voor medewerkers om meer uren te werken, wat leidt tot verzuim of zelfs vertrek uit de sector.
Opvallend is dat gesprekken over contractuitbreiding nauwelijks plaatsvinden op de werkvloer; iets meer dan één op de drie medewerkers heeft hierover gesproken met een leidinggevende in de afgelopen zes maanden (bron: HPP medewerkersenquêtes, N=3398). De diepgewortelde deeltijdcultuur in Nederland, zowel cultureel als op de arbeidsmarkt, speelt hierin een grote rol.
Werkgevers aan zet
Werkgevers in de zorg spelen een sleutelrol in het faciliteren van contractuitbreiding. Dit gaat om meer dan alleen het aanbieden van grotere contracten; het omvat het creëren van gezonde roosters, het bieden van ondersteuning vanuit leidinggevenden en het stimuleren van flexibiliteit en regie in het werk. Het goede nieuws: werkgevers kunnen hier meteen mee aan de slag.
Dit begint bij (belemmerende) overtuigingen inzichtelijk maken en adresseren. Aan de kant van de medewerker, maar ook bij bestuurders, managers en HR. Zo betekent meer werken namelijk niet ‘nu moet iedereen fulltime’: twee tot vier uur extra per week kan al enorm verschil maken.
De beslissing om meer te gaan werken is altijd persoonlijk. Wel is van belang dat het een bewuste keuze is met een helder beeld van de gevolgen. Dat betekent ook aan de slag gaan met de overtuigingen zoals dat ‘onze medewerkers toch niet meer willen werken’ en ‘dat kan niet binnen onze roosters’.
Tijd, focus en commitment
Het kantelen van diepgewortelde normen en overtuigingen binnen organisaties kost tijd, focus en een lange adem, maar is essentieel voor het aanpakken van de personeelstekorten en het verbeteren van het financiële welzijn van medewerkers.
We zien de praktijk dat veel werkgevers ondersteuning nodig hebben om passende contracten mét gezonde roosters aan te bieden. Dit vereist langetermijninzet en commitment van zowel de sector als beleidsmakers, maar de mogelijkheden zijn er. Het gaat niet alleen om het aanpakken van personeelstekorten, maar ook het verbeteren van het financiële welzijn van de medewerkers, waarbij vooral vrouwen vaak minder dan het minimumloon verdienen.
Conclusie
De oplossing ligt dus niet alleen in het toevoegen van meer handen, maar vooral in het efficiënter inzetten van de handen die we al hebben. Dit vereist een actieve inzet van politici, beleidsmakers en zorginstellingen om het onderbenutte potentieel in de zorg te ontsluiten en de sector toekomstbestendig te maken.
